MAĞARA №19
Dövrü: İlkin orta əsr
İnventar
Yerləşdiyi yer: Qatardağ silsiləsi
Keşikçidağ DTMQ
Eni: 5.25
Uzunu: 5.50
Hün: 3.00
Sahəsi: 32 m²
Qatar dağ silsiləsində, Keşikçidağ Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun ərazisində yerləşən 19 nömrəli mağara ilkin orta əsrlərə aid edilən unikal arxeoloji abidələrdən biridir. Bu mağara öz quruluşuna və planlaşdırılmasına görə süni şəkildə yaradılmış və dördbucağa yaxın formaya malik olan bir qəbir kamerası – yəni skep tipli bir strukturdur. Ölçülərinə görə mağaranın eni 5,25 metr, uzunluğu 5,50 metr, hündürlüyü isə 3 metr olmaqla ümumi sahəsi 32 m²-dir ki, bu da onu ətrafdakı digər oxşar abidələrdən daha böyük və diqqətçəkici edir. Arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində mağaranın daxilində üç ayrı qəbir kamerası aşkar olunmuşdur. Bu qəbirlərdə aparılmış qazıntılar zamanı insan skeletləri üzə çıxarılmışdır ki, bu da həmin məkanın dəfn mərasimləri üçün istifadə olunduğunu və ərazinin qədimdə yaşayışla yanaşı, mərasim kompleksləri ilə də zəngin olduğunu sübut edir. Skeletlər üzərində aparılan ilkin antropoloji müşahidələr, bu ərazidə yaşayan əhalinin bioloji və etnik tərkibi haqqında dəyərli məlumatlar verir.
Hazırda insan qalıqları mağaranın içərisində saxlanılır, onların tapılması və sənədləşdirilməsi Keşikçidağ ərazisinin mədəni və dini baxımdan böyük əhəmiyyət daşıdığını göstərir. Bu cür mağaralar, yalnız yaşayış məskənləri deyil, eyni zamanda ritual və dəfn funksiyalarını da yerinə yetirən komplekslər kimi qiymətləndirilir. Bu isə Qafqazın qərb bölgəsində, xüsusilə Ceyrançöl massivində erkən orta əsrlər dövründə formalaşan sosial və mədəni strukturların öyrənilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
